ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ନୂଆପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲାର ଅବଦାନ

ସମଗ୍ର ଭାରତ ଯେତେବେଳେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ନୂତନ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକକୁ ଦର୍ଶନ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟାକୁଳ, ସେତେବେଳେ ଓଡ଼ିଶା ଭଲା ବାଦ୍ ଯାଆନ୍ତା କିପରି ?

ଅବିଭକ୍ତ ଜିଲ୍ଲା କଳାହାଣ୍ଡି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ତଥା ଆଜିର ଜିଲ୍ଲା ନୂଆପଡା଼ର ଏହି ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଦେଇଥିବା ଅବଦାନ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ । ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ନୂଆପଡା଼ ଜିଲ୍ଲାର ସଂଗ୍ରାମୀ ଦେଶଭକ୍ତମାନେ ସର୍ବଭାରତୀୟ ସ୍ରୋତରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ ହୋଇ ଯେଉଁ ବୀରତ୍ଵ ଓ ପରାକାଷ୍ଠା ଦେଖାଇ ଯାଇଛନ୍ତି, ତାହା ଚିନ୍ତା କଲେ ଶରୀରରେ ରୋମାଞ୍ଚ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ରାମାୟଣରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ସେତୁବନ୍ଧରେ ଗୁଣ୍ଡୁଚି ମୂଷାର ଭୂମିକା ପରି ନୂଆପଡା ଜିଲ୍ଲାର ଶ୍ରଦ୍ଧା, ବିଶ୍ୱାସ ଓ ତ୍ୟାଗର ଅବଦାନ ଏହି ଜାତୀୟ ବିପ୍ଳବ ପାଇଁ କମ୍ ଗୌରବ ନୁହେଁ ।

ନୂଆପଡା ଜିଲ୍ଲାର ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି ସମ୍ପନ୍ନ ପୀଠ ତଥା କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ଥିଲା ଖଡି଼ଆଳ । ରାଜା ଥିଲେ କୃଷ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ସିଂହଦେବ । ୧୮୫୮ରୁ ୧୮୬୧ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବୀର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏ ମାରାଗୁଡା ଉପତ୍ୟକାର ମାଣିକଗଡ଼ଠାରେ କେତେକ ସଂଗ୍ରାମୀ ସହଯୋଗୀ ସହିତ ଗୋପନରେ ରହି ଇଂରେଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଂଗ୍ରାମ ଚଳାଇ ଥିଲେ । ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏ ଯେପରି ଧରା ନପଡନ୍ତି ସେଥିପାଇଁ ରାଜା ନିଜ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ଗୁପ୍ତ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ । ଏଥିପାଇଁ ୧୨.୧୧.୧୮୬୩ ମସିହାରେ ମେଜର ଇମ୍ପେ ,ଯିଏକି ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାରେ ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏଙ୍କ ଗଣବିପ୍ଲବକୁ ପ୍ରତିହତ କରିବାକୁ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ସେ ସରକାରଙ୍କୁ
ଦେଇଥିବା ପତ୍ରରେ ଲେଖିଥିଲେ ଯେ, ରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଜଣେ ବିପଦ ଜନକ ରାଜ୍ୟ ମୁଖ୍ୟ । ତେଣୁ ଏହାଙ୍କ ପରିବର୍ତ୍ତେ ପଦ୍ମନ ସିଂହଙ୍କୁ ଅସ୍ଥାୟୀ ରାଜାଭାବେ ଦାୟିତ୍ୱ ଦେବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ । ଏପରିକି ରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ସିଂହଦେବ କୌଣସି ଗୋରା କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ସହିତ କରମର୍ଦ୍ଦନ କଲାପରେ ଗଙ୍ଗାଜଳରେ ନିଜ ହାତକୁ ଧୋଇ ପବିତ୍ରକରୁଥିଲେ ।

ଏଥିରୁ ଅନୁମାନ କରାଯାଇପାରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ପ୍ରତି କି ପ୍ରକାର ମାନସିକ ଭାବ ରହିଥିଲା । ସଂଗ୍ରାମର ରୂପ କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ । କୋମନା ନିକଟସ୍ଥ ତଣ୍ଡୁଳ ପାହାଡ଼ର ପରୋପକାରୀ ଦୁଇ ଦସ୍ୟୁ (ଲୁଣ୍ଠନ ସାମଗ୍ରୀକୁ ସାଧାରଣ ଜନତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବାଣ୍ଟୁଥିବା) ଜଳାଶୟ ଖନନ ଏବଂ ଅନେକ ଜନହିତକର କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲଗାଉଥିବା ‘ମେଘନାଦ’ ଓ ମେଦିନୀ ସିଂ କାରାଗୃହରୁ ମୁକ୍ତ କରି ଖଡିଆଳର ରାଜା ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ ଓ ସୁରକ୍ଷା ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ । ଯାହାଫଳରେ ବ୍ରିଟିଶ ଆକ୍ରମଣ ବେଳେ ମେଘନାଦର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା । ମେଦିନୀ ସିଂ ତାର ପ୍ରତିଶୋଧରେ ଦଶଜଣ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ।

ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏ ଏମାନଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଓ ସହଯୋଗରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରୀତଥିଲେ । ୧୨.୧୦.୧୮୬୧ ମସିହାରେ ରାୟପୁରର ଅସ୍ଥାୟୀ ଡେପୁଟି କମିଶନରଙ୍କ ପତ୍ରାନୁଯାୟୀ ଖଡିଆଳର ରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ସିଂହ ଦେବ ଓ ବିନ୍ଦ୍ରାନୱାଗଡ଼ର ରାଜା ଓମ୍‌ରାଏ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ହୀନତମ ଅପରାଧୀ ।

ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏଙ୍କ ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧରେ ତାନୱାଟର ଆଦିବାସୀ ନେତା ଜମିଦାର ବିରଲାଲ ସାଏ (ଲାଲ ସିଂ) ମୁଖ୍ୟ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଶହ ଶହ ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଓ ସହାନୁଭୂତି ରୂପକ ବିପ୍ଳବର ହାତ ବଢ଼ାଇଥିଲେ ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ଆଡକୁ । ନୂଆପଡା଼ର ଇରୁଜୁ ଅଚ୍ୟୁତାରାମାୟା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଆଦର୍ଶରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ୧୯୨୮ ମସିହାରେ ସାଇମନ କମିଶନଙ୍କୁ କଳାପତାକା ଦେଖାଇଥିଲେ । ୧୯୩୦ ମସିହାରେ ସେ ପୁରୀ ବେଳାଭୂମିରେ ଲୁଣ ମାରି ୬ମାସ ପାଇଁ ଜେଲ୍‌ ଯାଇଥିଲେ ।

୧୯୩୦ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୩୦ ତାରିଖ ସାଲିହାଗୁଡା଼ (ସାଲିହା)ଠାରେ ଆନ୍ଦୋଳନର ସୂତ୍ରପାତ ହୁଏ । ରାଜ୍ୟର ନୂତନକର ବିରୁଦ୍ଧରେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ଓ ସାଧାରଣ ଜନତାଙ୍କ ସଭା ହେଲା । ଦେଶମତୀ ବାଈ, ପିତା କାର୍ତ୍ତିକ ଶବର ଓ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ଶବରକୁ ରାୟପୁର ଜେଲକୁ ନିଆଯାଇଥିଲା । କେଜୁଦାସ ବାଗ୍, ରାମ ସାହୁ, ଲକ୍ଷ୍ମଣ ଦାସ, ରାମଲାଲ ଦେୱାଙ୍ଗନ୍, କେନ୍ଦୁଗଣ୍ଡା ପରି ଅନେକ ସଂଗ୍ରାମୀ ସଂଗ୍ରାମରେ ଝାସ ଦେଇଥିଲେ ।

୧୯୪୨ ଓ ୧୯୪୬ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖରିଆର ରୋଡର କଂଗ୍ରେସ ସଂଗଠକ ଯଦୁ ରାଉତ ଏବଂ ଗଙ୍ଗାରାମ ତୋଲିଙ୍କୁ ପୋଲିସର ଲାଠି ମାଡ଼ରେ ଲହୁଲୁହାଣ ହେବାପରେ ମଧ୍ୟ ୧ ବର୍ଷ ଜେଲଦଣ୍ଡ ଭୋଗିବାକୁ ପଡିଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ତାଙ୍କ ଝିଅ ଗାୟତ୍ରୀ ଦେବୀ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ତୀବ୍ରତର କରାଇବା ପାଇଁ ଆପ୍ରାଣ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ।

୧୯୪୬ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ୯ତାରିଖ ଦିନ ଖରିଆର ରୋଡ ଜୋଙ୍କନଦୀ ନିକଟରେ କଂଗ୍ରେସର ଏକ ସଭା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଯେଉଁ ସଭାରେ ଡଃ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ସଂଗ୍ରାମୀ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କୁ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଇ କହିଥିଲେ, ଓଡ଼ିଶାର ଉପାନ୍ତ ଘନ ବଣ ଜଙ୍ଗଲ ଭିତରେ ଏପରି ସଂଗ୍ରାମୀ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କୁ ଦେଖି ମୁଁ ହତବାକ୍ ମନେ କରୁଛି । ତୁକଲାର ଦୟାନିଧ୍ଵ ଦାସଙ୍କ ସହଯୋଗ, ଶିକ୍ଷକ ଭିକାରୀ ଦାସ ତୁକଲା (ଖଡିଆଳଠାରୁ ୧୦ କିମି ଦୂରତାରେ ଥିବା ଗ୍ରାମ) ଅଞ୍ଚଳର ଲୋକଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱ ନେଇ ଇଂରେଜ ପୋଲିସଙ୍କୁ ଗୋଲାମ ବୋଲି କହିଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ତତ୍କାଳୀନ ସମୟରେ ୫୦୦ ଟଙ୍କା ଜୋରିମାନା ଦେବାକୁ ପଡିଥିଲା ।

ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଭେଲାର ଜଗଦୀଶ ଯୋଷୀ (ଜନ୍ମ ୧୯୧୩ ଅକ୍ଟୋବର ୧୦ )ଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ଡାକଘର ପୋଡି଼ ଓ ରେଳଲାଇନ ଓଲଟାଇବାରେ ଅସଫଳ ହେବା ସତ୍ତ୍ବେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଯୋଗୁଁ ତାଙ୍କୁ ଜେଲଦଣ୍ଡ ଭୋଗିବାକୁ ପଡିଥିଲା ।

ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଆଦର୍ଶରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ‘ତ୍ରିରଙ୍ଗା ପତାକା’ ଧରି ଗାଁ ଗାଁ ବୁଲି ଅନ୍ୟାୟ, ଅନୀତି, କୁସଂସ୍କାର, ଛୁଆଁ ଅଛୁଆଁ ଭେଦଭାବ, ସ୍ଵଦେଶ ନୀତିର ବାର୍ତ୍ତା, ହରିଜନମାନଙ୍କ ମନ୍ଦିର ପ୍ରବେଶ ଇତ୍ୟାଦି କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ସହିତ ସହଯୋଗୀ ଥିଲେ ଲର୍ଜିର ନନ୍ଦଲାଲ ପଣ୍ଡା, କମ୍‌କେଡା ଗ୍ରାମର ରାମନାଥ ପଣ୍ଡା, କୁମୁଟି ମୁଣ୍ଡା ଗ୍ରାମର ଟିଲୁ ସିଂ ମାଝୀ, ବାଟିବାହାଲର ଆଦିବାସୀ ଯୁବକ ଯୋଷୀଙ୍କ ସହିତ ହାତକୁ ହାତ ମିଳାଇ ମେଳି ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।

ପୋଲିସ ଭୟରେ ସାଧାରଣ ଲୋକେ ଘରଦ୍ବାର ଛାଡି଼ ବଣ ଜଙ୍ଗଲରେ ଥିବାବେଳେ ଏମାନେ ସାହସ ଦେଇ ଫେରାଇ ଆଣୁଥିଲେ । ବିନୋବା ଭାବେଙ୍କ ଭୂଦାନ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ମଧ୍ୟ ସକ୍ରିୟ ଭୂମିକା ନିଭାଇ ଥିଲେ କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ, ୪୦ଟି ଗ୍ରାମ ଦାନ କରାଇବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଉକ୍ତି ଥିଲା ଏ ଦେଶ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଦେଶ । ଜାତୀୟ ସଂଗ୍ରାମର ଅନ୍ୟ ଜଣେ ସାରଥି ଅଲୌକିକ ଶକ୍ତି ସମ୍ପନ୍ନ ଯୋଗଜନ୍ମା ସିଦ୍ଧପୁରୁଷ ଜନ୍ମଲାଭ କରନ୍ତି କରଙ୍ଗାମାଲ ଗ୍ରାମରେ ଖଡିଆଳବାସୀ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ପଟ୍ଟଯୋଷୀଙ୍କ ମଧ୍ୟମ ସନ୍ତାନ ରୂପେ ।

ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସେ ଥିଲେ ପ୍ରମୁଖ ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ । ୧୯୩୦ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୩୧ ତାରିଖରେ ଗିରଫ ହୋଇ ଏକବର୍ଷ କାରାଦଣ୍ଡ ଭୋଗିଥିଲେ । ଗାନ୍ଧୀ ଇରଉଇନ ଚୁକ୍ତି ଯୋଗୁଁ ୧୯୩୧ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ୫ ତାରିଖରେ ସେ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରି ପୁଣି ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ସାମିଲ ହେତୁ ତାଙ୍କ ପିତା ଓ ବଡଭାଇଙ୍କୁ ଚାକିରିରୁ ଅନ୍ତର କରାଗଲା । ୧୯୩୨ ମସିହାରେ ପୁଣି ୧ମାସ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ କାରାଦଣ୍ଡ ଭୋଗିବାକୁ ପଡିଥିଲା । ୧୯୩୪ ମସିହାରେ ରାୟପୁର ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ କଂଗ୍ରେସ ହାତକୁ ଆସିବାରୁ ସେ ଲରକା ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷକତା, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଉତ୍କଳ ପ୍ରଦେଶ ଗଠନରେ ଖଡିଆଳ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ସାମିଲ କରିବା ପାଇଁ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । କଂଗ୍ରେସର ଜଣେ ନିଷ୍ଠାପର କର୍ମୀଭାବେ ୧୯୫୫ରେ କରଙ୍ଗାମାଲ ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତର ସେ ପ୍ରଥମ ସରପଞ୍ଚ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀଭାବେ ଭାରତ ସରକାର ତାଙ୍କୁ ତାମ୍ର ଫଳକ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଯୋଷୀଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମକାର୍ଯ୍ୟ ସମାପନ ମୁଖ୍ୟତଃ ଗାୟତ୍ରୀ ଯଜ୍ଞ ଓ ଭିତ୍ତିପ୍ରସ୍ତର ସ୍ଥାପନ, ବହୁ କାବ୍ୟ କବିତାର ରଚୟିତା, ଜଣେ ନିଃସ୍ୱାର୍ଥ ସମାଜସେବୀ ଭାବରେ ସେ ପରିଚିତ । ତାଙ୍କରି ସମସାମୟିକ ବ୍ରଜମୋହନ ବାରିକ ପ୍ରୟୋଗ ଦତ୍ତ ଯୋଷୀ, ଜଗଦୀଶ ପ୍ରସାଦ ଯୋଷୀ (କରଙ୍ଗାମାଲ) କେଳୁ ଦାସ, ମେଘନାଦ, ମେଦିନୀ ସିଂ, ଅମର ସିଂ ମାଝୀ ଆଜି ବି ନୂଆପଡା ବି ଜିଲ୍ଲାର ଗର୍ବ ଓ ଗୌରବ ହୋଇ ରହିଥିବେ ।

🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳
🖋️ଅଧ୍ୟାପକ ବିଜୟ କୁମାର ବାରିକ
🏘️ଓଡ଼ିଆ ବିଭାଗ ଖଡ଼ିଆଳ
🏘️ସ୍ୱୟଂଶାସିତ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଖଡିଆଳ,
🏘️ ଜି– ନୂଆପଡା
🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳