ଓଡ଼ିଆ ନୂଆବର୍ଷ

ଜାନୁଆରୀ ପହିଲା ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବରେ ନୂଆବର୍ଷ ରୂପେ ସୁବିଦିତ । ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବରେ ଏହି ଦିବସକୁ ନୂଆବର୍ଷ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ଆର୍ଯ୍ୟାବ୍ରତ ଭାରତରେ ପଣାସଂକ୍ରାନ୍ତିରୁ ନୂଆବର୍ଷ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ । ଆମ ଓଡ଼ିଶାରେ ନୂଆବର୍ଷ ସୁନିଆଁଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ (ତାହା ଉତ୍କଳୀୟ ନବବର୍ଷ ଭାବେ ଖ୍ୟାତ) । ପବିତ୍ର ସୁନିଆଁ ଦିନ ଗଜପତି ମହାରାଜାଙ୍କ ନୂଆ ଅଙ୍କ ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଥାଏ । ତତ୍କାଳୀନ ଗଜପତି ଦିବ୍ୟସିଂହ ଦେବଙ୍କ ନଅଙ୍କରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ପଡ଼ିଥିବାରୁ ଏହାକୁ ନଅଙ୍କ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥାଏ । ଓଡ଼ିଶାରେ ଗଙ୍ଗବଂଶ ରାଜତ୍ଵ କାଳରୁ ସୁନିଆଁଠାରୁ ନୂଆ ଅଙ୍କ ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଆସୁଅଛି । ମାଦଳାପାଞ୍ଜିରେ ଏ ବିଷୟରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି । ସୁନିଆଁ ହେଉଛି ଭଗବାନ ବାମନଙ୍କ ଜନ୍ମଦିନ । ଭଗବାନ ବାମନ ଅବତାର ନେଇ ସୁନିଆଁ ଦିନ ପୃଥ୍ବୀରେ ଭୂମିଷ୍ଠ ହୋଇଥିଲେ । ତେଣୁ ଏହି ଦିନ ବାମନ ଜନ୍ମୋତ୍ସବ ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ । ଭଗବାନ ବାମନ ଅବତାରରେ ମହାଦାନୀ ବଳିରାଜାଙ୍କୁ ତିନି ପାଦ ଭୂମି ମାଗିଥିଲେ । ବଳି ରାଜା ତିନି ପାଦ ଭୂମି ଦେବାକୁ ଶପଥରେ ଶଙ୍ଖରେ ପାଣି ଟେକିଥିଲେ । ବାମନଙ୍କ ଗୋଟିଏ ପାଦ ବିଶ୍ବକୁ ଆଚ୍ଛାଦିତ କରିଥିଲା ଓ ଅନ୍ୟ ଏକ ପାଦ ଆକାଶକୁ ଆଚ୍ଛାଦିତ କରିଥିଲା । ପ୍ରଭୁ ବାମନ ଆଉ ଗୋଟିଏ ପାଦ ଭୂମି ମାଗିବାରୁ ବଳିରାଜା ପ୍ରଶ୍ନ କରିଥିଲେ ଆପଣଙ୍କର ତୃତୀୟ ପାଦ କାହିଁ ? ଭଗବାନ ବାମନ ନିଜ ନାଭି କମଳରୁ ତୃତୀୟ ପାଦ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରୁ ବଳିରାଜା ନିଜ ଶିର ଦେଖାଇଥିଲେ ଓ ବଳିରାଜା ଶିରରେ ବାମନ ନିଜର ତୃତୀୟ ପାଦ ରଖ୍ ପାତାଳକୁ ଚାପି ଦେଇଥିଲେ । ତେଣୁ ସୁନିଆଁ ଭଗବାନ ବାମନଙ୍କ ଜନ୍ମଦିନ ରୂପେ ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ପବିତ୍ର ଦିନରେମହାରାଜା ଚୋଳଗଙ୍ଗ ଦେବ ଓଡ଼ିଆ ନବବର୍ଷ ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ । ଏହି ଦିନ ଗଜପତି ରାଜାଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ରାଜା ଓ ଜମିଦାର ମାନେ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରିଥାନ୍ତି ଓ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କଠାରୁ ବିଭିନ୍ନ ଉପହାର ଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି । ଆଜି ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନରେ ରାଜା ମହାରାଜା ଓ ଜମିଦାର ନାହାନ୍ତି କିନ୍ତୁ ସୁନିଆଁ ଦିନ ଓଡ଼ିଆ ଘରେ ପିଠାପଣା ତିଆରି କରିବା ଓ ଠାକୁରଙ୍କୁ ପୂଜା କରିବା ଏକ ପରମ୍ପରା ଅଟେ । ଓଡ଼ିଆ ପିଠାପଣାର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସ୍ଵାଦୁ ରହିଛି । ଆରିଶା, କାକରା, ମଣ୍ଡା, ଏଣ୍ଡୁରୀ, ଛୁଞ୍ଚିପତ୍ର, କ୍ଷୀର ଗଇଁଠା ଆଦି ପିଠା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସୁସ୍ବାଦୁପୂର୍ଣ୍ଣ । ଓଡ଼ିଆ ବଣିକମାନେ ଆଷାଢ଼ ମାସରେ ବୋଇତରେ ଯାଇ ଜାଭା, ସୁମାତ୍ରା, ବୋର୍ଣ୍ଣିଓ ଆଦି ଦ୍ଵୀପପୁଞ୍ଜରେ ବାଣିଜ୍ୟ କରୁଥିଲେ ଓ କାର୍ତ୍ତିକ ମାସରେ ଗୃହକୁ ଫେରୁଥିଲେ । ଆଷାଢ଼ରୁ କାର୍ତ୍ତିକ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାରିମାସ ସେମାନେ ଆରିଶାପିଠା ସାଙ୍ଗରେ ନେଇ ଯାଉଥିଲେ । ଆଷାଢ଼ ମାସରେ ବୋଇତରେ ଯିବାବେଳେ ନେଇଥିବା ଆରିଶାପିଠା ସେମାନେ ବିଦେଶରେ ଚାରି ମାସ ଧରି ଖାଉଥିଲେ । ତାହା ବହୁତ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହୁଥିଲା । ଆଜି ଆମ୍ଭେମାନେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସଭ୍ୟତାର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇ ଆମର ସୁସ୍ବାଦୁ ପିଠାଗୁଡ଼ିକୁ ଭୁଲି ଯାଉଛୁ । ଇ 3 ଆମେ ଆଜି ନିଜ ସଂସ୍କୃତି ଓ ଐତିହ୍ୟକୁ ଭୁଲି ଯାଉଥିବା ଦୁଃଖର ବିଷୟ । ଆମେ ମହାନ୍‌ ସଂସ୍କୃତିର ଅଧିକାରୀ ଓ ମହାନ୍ ଐତିହ୍ୟର ଦାୟାଦ । ଆମ ରାଜ୍ୟର ୩ଟି ନାମ କଳିଙ୍ଗ, ଉତ୍କଳ ଓ ଓଡ଼ିଶା । ଦିନେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବରେ କଳିଙ୍ଗା ସାହାସିକା ରୂପେ ପରିଚିତ ଥିଲା । କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧରେ କଳିଙ୍ଗର ଏକ ଲକ୍ଷ ସୈନ୍ୟ ନିହତ ଓ ଦେଢ଼ଲକ୍ଷ ସୈନ୍ୟ ଆହାତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅଶୋକଙ୍କୁ ଚଣ୍ଡାଶୋକରୁ ଧର୍ମାଶୋକରେ ପରିଣତ କରିଥିବାର ଗୌରବ କଳିଙ୍ଗ ବହନ କରିଥିଲା । ଅନୁତପ୍ତ ଅଶୋକ କଳିଙ୍ଗର ବୌଦ୍ଧସନ୍ୟାସୀ ଉପଗୁପ୍ତଙ୍କଠାରୁ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରି ହିଂସା ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଅହିଂସା ମାର୍ଗର ପଥକ ହୋଇଥିଲେ ଓ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମକୁ ଦେଶ ବିଦେଶରେ ପ୍ରଚାର କରାଇଥିଲେ । ଏ ଜାତିର ଚିନ୍ତାଧାରା ବିଶ୍ବବାସୀଙ୍କୁ ବିସ୍ମିତ କରିଥାଏ । ଠାକୁର ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ, ମନ୍ଦିର ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର, ସମୁଦ୍ର ନାମ ମହୋଦଧ, ଶ୍ମଶାନ ନାମ ସ୍ଵର୍ଗଦ୍ଵାର, ନଦୀ ନାମ ମହାନଦୀ ଓ ପର୍ବତ ନାମ ମେଘାସନ । ଏପରି ନାମକରଣ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵରେ ବିରଳ । କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିରର କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ, ପୁରୀ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର ବିଶାଳତା, ମନ୍ଦିରମାଳିନୀ ଭୁବନେଶ୍ଵରର ଲିଙ୍ଗରାଜ ମନ୍ଦିରଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ରାଜାରାଣୀ ମନ୍ଦିର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତ ମନ୍ଦିରର କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ବିଶ୍ବବାସୀଙ୍କୁ ବିସ୍ମିତ କରିଛି । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ କାବ୍ୟ ସମ୍ପଦରେ ଭରପୂର । ଆଦିକବି ସାରଳା ଦାସ, ଅତିବଡ଼ୀ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ, ଭକ୍ତକବି ବନମାଳି ଦାସ, କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ, ବ୍ୟାସକବି ଫକୀରମୋହନ ଓ ସ୍ଵଭାବ କବି ଗଙ୍ଗାଧର କେବଳ ଓଡ଼ିଶାର ଗୌରବ ନୁହନ୍ତିଭାରତର ଗୌରବ । ରାଜନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧୁସୂଦନ ଦାସ, ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ, ଡଃ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଓ ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକ ପ୍ରମୁଖ ବିପୁଳ ସମ୍ମାନର ଅଧିକାରୀ । ଏସବୁ ସତ୍ତ୍ବେ ଆମ୍ଭେମାନେ ଆମ ନିଜ ସଂସ୍କୃତି ଓ ଐତିହ୍ୟକୁ ଭୁଲିଯାଇ ଆମ ଓଡ଼ିଆ ନୂଆବର୍ଷ ‘ସୁନିଆ’କୁ ପାଳନ ନକରିବା ଦୁଃଖ ଓ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟର ବିଷୟ । ଯେଉଁ ଜାତି ନିଜକୁ ଭଲ ଭାବରେ ଚିହ୍ନି ନାହିଁ ସେ ବଡ଼ ହୋଇପାରିବ କିପରି ? ଆମ୍ଭେମାନେ ବିଶ୍ଵର ନୂଆବର୍ଷ ଭାବେ ସ୍ବୀକୃତି ଲାଭ କରିଥିବା ଜାନୁଆରୀ ପହିଲାକୁ ପାଳନ କରିବାବେଳେ ଓଡ଼ିଆ ନୂଆବର୍ଷ ‘ସୁନିଆ’ ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରିବା ପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରୁଅଛୁ ।

ଲେଖକ ©ଅଧ୍ୟାପକ ବିକ୍ରମ କେଶରୀ ବର୍ମା
(ବିଶେଷ ଦ୍ରଷ୍ଟବ୍ୟ— ଓଡ଼ିଶାରେ ଦୁଇଗୋଟି ସାଂସ୍କୃତିକ ନବବର୍ଷ — ମହାବିଷୁବ ପଣା ସଂକ୍ରାନ୍ତି ଓ ସୁନିଆଁ ଏବଂ ଉଭୟ ଓଡ଼ିଆ ନବବର୍ଷ । )